අමතක වෙන එක ලෙඩක්ද?

අපි ඉතිං කැම්පස් හොස්ටල් එකේ ඉද්දි වගේ වගක් නැතුව දොරවල් ඇරලා දාලා තමයි ඉන්නේ. රෑට නිදා ගන්න යද්දී උණත් දොරක් වහන්නේ නෑ ලේසියකට. ඒත් මේ ටික දවසක ඉදන් හොරකම් කිහිපයක් සිද්ධ වෙන්න ගත්තා ළඟ පාත කාමර වල. පර්ස් වල තිබ්බ සල්ලි තමයි අරන් ගිහින් තිබ්බේ. ඒ මදිවට කැන්ටින් එකේ තිබ්බ ටීවී එකත් ජනවාරි පළවෙනිදා ලබන වෙලාවට ද කොහෙද එකෙක් උස්සලා. ඒ හින්දම රෑට නිදා ගන්න කලින් දොරවල් වහගෙන නිදා ගන්න ඕනේ කියන තැනට කාමරේ ඉන්න සේරම ටික කතා උණා. බ්ලොග් එක පැත්තේ රවුමක් දාලා, ෆිල්ම් එකක් දෙකක් බලලා නිදා ගද්දි මහා රෑ දෙක විතර වෙන හින්දා යකාට තමයි හැමදාම දොර වහන වැඩේ භාර වෙන්නේ. දැන් මේ කියන්න හදන්නේ ඒ වැඩේ භාර දුන්නට පස්සේ සිද්ධ වුණු දෙයක් ගැන.

වැඩ සේරම ඉවර කරලා දොර එහෙම වහලා දාලා ඇවිත් ඇඳට නැගලා දැල දා ගත්තාට පස්සේ ඔන්න හිතෙනවා අඩේ මම දොර වැහුවා ද කියලා. කිව්වාට විශ්වාස කරන්න මේක ආයේ නවත්තන්නම බෑ. ඉතිං ආපහු බැහලා - මම ඉන්නේ අර තට්ටු ඇදන් දෙකක උඩ ඇදේ - ගිහින් බලනවා දොර වහලා ද කියලා. මේක දවසක් දෙකක් විතරක් නෙවේ කිහිප සැරයක්ම උණා. ඒ අස්සේ ම තමයි දවස් දෙක තුනක් යතුර කාමරේ අමතක වෙලා ආවේ - එහෙම අමතක උණු දවසක දීපු වික්‍රමාන්විත වැඩක් ගැන ලියන්නත් හිතේ තියනවා ළඟදීම -  එහෙම දවසට අනිත් උන් දෙන්නගෙන් කවුරු හරි එනකල් ඉන්න වෙනවා දොර ඇරගන්න. ඒ වගේම ආයේ දවසක දෙකක දී පර්ස් එක අමතක කරලා ඇතුළට යනවා. ගේට්ටුව ගාව ඉන්න ආරක්ෂක නිලධාරියෝ මතක් කරපුවාම - ID එක පෙන්නලා යන්න එපාය. එතකොට තමයි දන්නේ පර්ස් එක නෑ කියලා - ඇවිත් අරගෙන යන වෙලාවල් එහෙමත් තියනවා.

මේ හින්දා යකාට පොඩ්ඩක් භය හිතුණා මේක ලෙඩක් ද කියලා. ඒත් අවුරුදු 4ක් තිස්සේ ඉගෙන ගත්ත කිසිම දෙයක් මතක නැති වෙන්න පුළුවන් නම් මේක ඒ හැටි දෙයක් නෙවේ කියලත් යකාට හිතුණා. අනික අන්තර් ජාලයේ හොයලා බැලුවත් මැත්ස් කරපු අසරණ අපි වගේ අයට තේරුම් ගන්න අමාරු විදියට තමයි ඒවා තියෙන්නේ. සෑහෙන්න අමාරු උණා මේක බේරුමක් කරගන්න.
දැන් මට තියන ගැටළුව තමයි මේ විදියට පොඩි පොඩි දේවල් අමතක වෙන එක, දොර වහලාද කියලා බලන එක ලෙඩක් ද නැද්ද කියලා. ඒකට හරියටම ගැලපෙන පිළිතුරක් හොයා ගන්න බැරි උණත්; ආසන්නව සමාන රෝගී තත්ත්වයන් දෙකක් ගැන තොරතුරු හම්බුනා. එකක් තමයි අමතකවනසුළු භාවය (Forgetfulness) කියන එක සහ චිත්ත වික්ෂේප (Dementia) යටතට වර්ගීකරණය වන අල්ශ්යිමර්ගේ රෝගය (Alzheimer’s Disease) කියන රෝගී තත්ත්ව දෙක.

මේකෙන් අමතකවනසුළු භාවය ගොඩාක් වෙලාවට වයසට යෑමත් එක්ක හැදෙන එකක්. අපේ සීයාලා ආච්චිලා වයසට යද්දී සමහරක් දේවල් අමතක වෙන්නේ මේ හේතුව හින්දා කියලා තමයි කියන්නේ. ඒත් අධික ආතතිය, නිරන්තරයෙන් නිදි මැරීම - මේක ඇහුවට පස්සේ නම් ඇඟ සීතල උණා. හැමදාම නිදා ගන්නේ 2 ට විතරනේ - පෝෂණ ඌණතා වගේ වෙනත් හේතු හින්දා ත් මේක හැදෙන්න පුළුවන්. පොඩි පොඩි දේවල් තිබ්බ තැන හොයා ගන්න බැරි වීම, අලුත් දෙයක් ඉගෙන ගන්න ගොඩක් කාලයක් ගැනීම, සමහර වචන අමතක වීම වගේ දේවල් තමයි මේකේ ලක්ෂණ. ඉතිං මේක මහා ලොකු භයානක ලෙඩක් නෙවේ කියලා කියන්නේ. මේක මඟ අරවා ගන්න පුළුවන් පොඩි පොඩි ක්‍රියාමාර්ග වලින්. ලිපියේ විෂයය පථයෙන් (scope) පිට යන හින්දා ඒක ගැන ලියන්නේ නෑ. උනන්දු කාට හරි මෙතනට ගියොත් බලාගන්න පුළුවන්.
අනිත් එක තමයි කලින් කියපු අල්ශයිමර්ගේ රෝගය. ඒක නම් පොඩ්ඩක් දරුණුයි වගේ පේන්නේ. එකම දේ සැරින් සැරේ අහන එක, හොදටම දන්නා කියන තැන් අමතක වෙන එක, සරල උපදෙස් මාලාවක් පිළිපදින්න නොහැකි වීම වගේම තව ගොඩාක් දේවල් මේකට අයිති වෙනවා.

අවසානේට යකාට හැදුණු ලෙඩේ මොකක්ද කියලා දැන ගත්තේ නැති උණත් වෙන ගොඩාක් දේවල් නම් දැන ගත්තා. මේ ක්ෂේත්‍රය ගැන අල්ප මාත්‍ර දැනුමක් වත් නැතුව ලියපු හින්දා අඩු පාඩු තියෙන්න පුළුවන්. දන්න කෙනෙක් ඉන්නවා නම් වැරදිච්චි තැන් තිබ්බොත් කියලා දෙන එක වටිනවා.

සමහර අය නම් කියනවා මොළය චුට්ටක් පොලිෂ් කරලා ගත්තාම කෝකටත් හොදයි කියලා. නෙට් එකේ ඒකට හරියන්න ඕන තරම් පොඩි පොඩි ගේම්ස් තියනවා. ඇත්තද බොරුද කියන එක නම් දන්නේ නෑ. ඒත් කැමති කෙනෙක් ඉන්නවා නම් දවසකට විනාඩි 5ක් 10ක් මේවගේ එකක නිරත උණාට වරදකුත් නෑ. පහලින් තියන්නේ ගහපු ගමන් ආව ටිකක් විතරයි. තව ඕනේනම් තව තියනවා ගමකට උණත්.
Brain Games, Games for the Brain, Mind Games

සැ.යු.
පින්තූර ගත්ත තැන් බලාගන්න ඒවා උඩ ක්ලික් කරන්න